Een verre voorloper van de Discovery Tool...

Het projectteam Discovery Tool heeft zich in 2011 gebogen over de kenmerken van de producten voor Discovery Services van de vier grote aanbieders, te weten SUMMON, EBSCO, Primo en WorldCatLocal.

Van verschillende zusterorganisaties die voor vergelijkbare keuzes staan of stonden zijn rapporten opgevraagd en doorgenomen. Het feit dat OCLC WorldCatLocal pas dit jaar in Europa is gaan aanbieden maakt dat het oordeel van bibliotheken die vorig jaar of eerder een beslissing hebben genomen negatief uitvalt.

In een vroeg stadium heeft het team besloten zich verder te concentreren op Primo en WCL. SUMMON werd als een minder prettige gebruikersomgeving ervaren en is lastig te integreren met andere bibliotheeksystemen. De eis van inloggen voordat met de EBSCO-tool gezocht kan worden vindt het team onacceptabel. Zoeken moet voor iedereen mogelijk zijn.

In de voorbereidingsfase van het project leek het aantrekkelijk voor verschillende producten een testomgeving te bouwen. Daar heeft het team van af gezien. Met een redelijke investering in tijd en middelen kunnen de testomgevingen niet volledig zijn en zullen ze door de mand vallen op essentiële onderdelen. We streven er daarom naar via de leveranciers of direct bij een collegabibliotheek mee te kijken.

In de loop van mei-juni 2011 is duidelijk geworden dat wat betreft de vindbaarheid van digitale content de producten elkaar niet veel ontlopen of voornamelijk voordelen van tijdelijke aard hebben. De verschillen worden gemaakt in de mogelijkheden de lay-out aan te passen, aanvullende functies te bieden (“customization” met apps) en de mate waarin de software samenwerkt met bestaande bibliotheeksystemen. De relaties met de linkresolver, de catalogus voor met name de fysieke collectie en de beschikbaarheid van het gevonden materiaal door een koppeling met de leenstatus blijken belangrijk en soms duidelijke knelpunten. Dit zijn ook punten waar collega’s in het land die nu in de implementatiefase zitten of sinds kort hun Discovery Tool of Service aan bieden, tegenaan lopen. Het zijn ook punten die voor iedere bibliotheek weer iets anders liggen.

Het projectteam is nu doende vooral deze doorslaggevende zaken in kaart te brengen. Inmiddels is wel een goed beeld van de verschillende opties en de kosten van licenties. Het door de ICT-strategiecommissie ter beschikking gestelde budget zal zeker het overgrote deel van de kosten kunnen dragen

Activiteiten van het team in 2011:

• Demonstraties van Primo en WorldCatLocal in de bibliotheek
• Bezoek aan de Primo gebruikersdag bij de UvA in Amsterdam
• Jan Feringa onderhoudt in UKB-verband contact met collega’s in het land die zich met Discovery Services bezig houden;
• Peter van Rees houdt informatie van de discussiegroepen bij;
• Christina onderhoudt contact met ICS-en in het land die in de eerste en tweede lijn betrokken zijn bij Discovery Service projecten (met name VU, UvA, Rotterdam en Nijmegen).

Christina Elsenga

Groningen op een 17e-eeuwse kaart van Sebastian Munster

Dit project begon met een pilot (april-oktober 2010), met als doel te komen tot een protocol voor digitalisering en online beschikbaar stellen van enkele verschillende materiaalgroepen: boeken en tijdschriften enerzijds en Griekse papyri anderzijds, omdat naar verwachting het meeste materiaal dat gedigitaliseerd zal worden bestaat uit tekst- en beeldmateriaal. Deze leerzame pilot is met goed gevolg afgesloten. Beide collecties staan op facsimile.ub.rug.nl: Nederlandse Boekgeschiedenis (Brinkman Catalogi en Nieuwsblad voor den Boekhandel) en Papyri Groninganae.

Voorafgaande aan de digitale publicatie van de collecties is veel werk verzet:

• Voorbereidende werkzaamheden:
  Belangrijk bij ieder project is overleg vooraf, waarin afspraken gemaakt worden over allerlei zaken m.b.t. de te digitaliseren collectie. Hiervoor hebben we een formulier ontwikkeld waarin essentiële data worden vastgelegd.
• Scanwerk:
  Tijdens de pilot zijn hebben we ervaringen opgedaan met scanwerk. Voor het project Digitalisering Nederlandse Sociologietijdschriften (diginedsoc) hebben we het eerste tijdschrift Mens en Maatschappij (1925-2000) laten scannen bij de Groninger Archieven. Helaas konden zij ons niet het gewenste eindresultaat konden bieden. Daarna is een scanopdracht verstrekt aan GMS in Alblasserdam; ook hebben zij een verzameling brieven op microfilm voor de Hemsterhuiscollectie gedigitaliseerd. Hoewel het eindresultaat nu goed is zijn we over andere aspecten minder te spreken, dus ook deze keuze is aan herziening onderhevig. Onze collectie brieven van Petrus Camper is naar grote tevredenheid gescand bij de Groninger Archieven.
• Invoer metadata:
  Voor diginedsoc is vooral aan de metadatakant (invoer van tijdschriftartikelen in RefWorks databases) veel werk te verzetten. Hoewel veel collega’s hieraan meewerken is de bijdrage te weinig structureel, een ongewenst bijeffect van het projectmatig werken.
• facsimile.ub.rug.nl:
  Eind april 2011 kwam CONTENTdm 6.0 beschikbaar. Dit viel samen met de stage die Pieter van de Veen bij ons vervulde, in mei en juni. Hij ging voortvarend te werk met het uploaden van de andere collecties in 6.0. Wij hopen in de toekomst een beroep op hem te mogen blijven doen. In de aanloop naar de publicatie van de papyri is uitgebreid contact geweest met Prof. K. A. Worp, emeritus hoogleraar Papyrologie in Leiden. Hij heeft onze papyri van zijn geleerde commentaar voorzien en inmiddels internationaal bekendheid gegeven aan onze site. Per 1 oktober 2012 zijn we live gegaan.

De gepubliceerde collecties tot nu toe:

(onderdeel van / op instigatie van: Universiteitsgeschiedenis = UG / Bijzondere

Collecties = BC / Faculteiten = FA)

• Brinkman catalogi 1936-1950 (FA)
• Nieuwsblad voor den Boekhandel 1940-1945 (FA)
• Fragments from a Music Manuscript (flyleaves Inc. 70) (BC)
• Brieven van François Hemsterhuis (in opbouw, wordt onderdeel van Hemsterhuiscollectie)
• Papyri Groninganae (FA)
• Brieven van Petrus Camper (in opbouw, wordt onderdeel van Petrus Campercollectie) (BC)
• Frans van Schooten Handschriften (in opbouw) (BC)

Financieel overzicht (2011-2014)

Inkomsten

• Subsidie: K€ 250
• Matching Bibliotheek: K€ 50
• Totaal: K€ 300

Uitgaven

• Personele lasten: K€ 175
• CONTENTdm K€ 40
• Scans/foto’s/server K€ 85
• Totaal: K€ 300

 Alie Bijker

Bibliotheek Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap

Het project ‘ranking’ (ondertitel “Een project ter ondersteuning van de positie van de RUG in rankings”) is een van de projecten in het kader van de RUG-gelden ‘ICT 2010-2014′. In mei 2011 is het projectvoorstel eindelijk, na diverse ronden in de RUG-commissie die over die gelden gaat, inhoudelijk geaccepteerd. De financiering was toen nog niet gefiatteerd, mede doordat de regels daarvoor op het laatste moment nog zijn aangescherpt. Voor het project is uiteindelijk kEuro 180 begroot, waarvan 50% uit de ICT-gelden en 50% te matchen door de Bibliotheek.

Het project heeft een vrij sobere opzet, met als voornaamste onderdeel het eenmalig downloaden van de metadata van álle RUG-publicaties vanaf 1970 (uit een aantal criteriumbestanden, met name Web of Science en Scopus) en deze uploaden naar of linken aan Metis, mét koppeling aan de juiste RUG-auteur; deze koppeling wordt ingeschat als het meest bewerkelijke en risicovolle aspect van het project.

Daarnaast beoogt het project de verkenning van de voortzetting van deze download/uploadprocedure ook voor toekomstige RUG-publicaties, opdat Metis door ‘preloading’ van publicatiemetadata ook vanaf nu gemakkelijker gevuld zou kunnen worden.

Toen het projectvoorstel in het voorjaar bij het CvB ter goedkeuring lag, heeft daar de opvatting postgevat dat het project weliswaar zinvolle zaken aanpakt, maar dat het beter onderdeel kan worden van een ruimere opzet. In afwachting van de uitwerking daarvan is de uitvoering van het projectvoorstel nog niet definitief goedgekeurd en niet gestart.

Wat het CvB beoogt is kort voor de zomer door directeur Verveld van het Bureau van de RUG in grote lijnen overgebracht aan Marjolein Nieboer en Peter van Laarhoven. Men verwacht een projectvoorstel waarin de hele registratie en presentatie van de publicatie-output van de RUG wordt doorgelicht en gestroomlijnd, met een uitkomst waarvoor als voorbeelden worden genoemd: Wageningen Yield en RePub van de Erasmus Universiteit.

In feite vraagt men ons om met een (aanzet tot een) oplossing te komen voor de koppeling van systemen als: Metis (of de opvolger ervan), de RUG-repository en de MePa’s, plus mogelijk systemen als PeopleSoft en het datawarehouse van het Bureau. Het MT schat dit in als een uitdagende opdracht, die goed past in wat het Visiedocument stelt over ‘informatie van binnen naar buiten’ brengen, maar ook een opdracht met mogelijk hoge verwachtingen en een aanzienlijk afbreukrisico.

In de eerste maanden van 2012 wordt op basis van verkennende gesprekken binnen de RUG en werkbezoeken aan Wageningen en Rotterdam een nieuw projectvoorstel uitgewerkt, waarvan het oorspronkelijke rankingproject onderdeel zal uitmaken. Van de kant van de Bibliotheek nemen Jan Feringa en Jan-Herman Veldkamp het voortouw, van het Bureau in elk geval Jules van Rooij van AZIS; Ulco Kooystra en Peter van Laarhoven leveren waar nodig bijdragen aan project- en stuurgroep. Wanneer het projectvoorstel kan worden opgeleverd is nog niet goed te zeggen; (niet eerder dan) maart 2012 lijkt een veilige aanname.

Peter van Laarhoven

Bibliotheek Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

De werkgroep E-books is in 2011 vijf keer bij elkaar geweest. Voornaamste doel van de bijeenkomsten is het delen van kennis en elkaar informeren over de verschillende aspecten van (online) e-books.

In de bijeenkomsten zijn de volgende punten aan de orde geweest:

• Oriëntatie op de verschillende e-book platforms: Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de uitgeversplatforms enerzijds en de DRM-platforms anderzijds.
• Bij voorkeur bestellen we e-books op het platform van de uitgever, omdat daar vrijwel geen restricties zijn qua print- en downloadfaciliteiten. Wij bestellen losse titels op enkele uitgeversplatforms: (Cambridge Books Online); Elsevier e-books (Science Direct); Wiley/Blackwell e-books (Wiley Online Library); Walter De Gruyter e-books (De Gruyter Reference Global)
• De DRM-platforms (DRM = Digital Rights Management) hanteren allemaal bijzondere condities qua prijzen, gelijktijdig gebruik door meerdere leners, leesbaarheid en toegestane hoeveelheid pagina’s voor printen en downloaden. Wij bestellen boeken op DRM-platforms als ze (nog) niet leverbaar zijn op het eigen uitgeversplatform (ebrary, MyiLibrary). Een aparte groep DRM-platforms hanteert het zogenaamde ‘credit point’ systeem, waarbij men het boek koopt met een aantal punten, iedere uitlening kost punten (meestal eentje per dag). Voordeel van dit model is dat één e-book tegelijkertijd door meerdere gebruikers te raadplegen is (EBL; Dawsonera).
• Er is uitvoerig ingegaan op de voor- en nadelen van ieder platform. Kennis hierover is essentieel voor het bepalen van de keuze van het meest geschikte platform voor het gewenste boek. Benadrukt moet worden dat wij bij voorkeur bestellen op het uitgeversplatform, indien het daar niet beschikbaar is wordt het op een DRM-platform gekocht.
• De bestelprocedure van e-books: ook hierbij is uitgebreid gesproken over voor- en nadelen van de platformtypes en de ervaringen met het bestellen van de e-books.
• EBL en de mogelijkheden: een bijeenkomst was gewijd aan EBL. Ieder boek dat gekocht wordt heeft 325 ‘credit points’ per jaar. Een dag lenen kost een punt per lener. De boeken zijn door meerderen tegelijk te lenen. Het boek is online te lezen maar kan ook worden gedownload als pdf. Een optie die bij EBL geboden wordt is PDA , patron driven acquisition. De klant staat desgewenst het hele fonds van EBL (200.000 boeken) beschikbaar om een lening te realiseren of een aanschafsuggestie te doen. Deze ‘leenoptie’ is bij wijze van trial bij ons open gezet.
• Pilot met ‘hand helds’ bij GMW: Om de gebruikerservaringen te peilen met de zogenaamde hand helds, leesapparaten waarop e-books gelezen kunnen worden wordt een pilot voorbereid bij GMW, waarbij de ervaringen met de downloadbare boeken van EBL een belangrijke rol spelen, naast de pdf’s van e–books van andere uitgevers.

Welke onderwerpen staan verder op het programma?

• Uitwerking overzicht kenmerken verschillende platforms en publiceren daarvan op Bibliotheekintranet BINT.
• Samenhangend met het vorige punt: hoe informeren wij de gebruikers doeltreffend over de mogelijkheden van de verschillende platforms.
• Instellen focusgroep e-books gebruik, hierbij wordt dieper ingegaan op de diverse aspecten van de gebruikerservaring.
• Uitwerken van de pilot met PDA, bij voorkeur met een uitgeversplatform, zoals Brill, Cambridge of Springer. Er zijn meerdere scenario’s mogelijk, maar in grote lijnen komt het erop neer dat de uitgever voor een bepaalde periode een e-book fonds aanbiedt. Het gebruik daarvan is maatgevend voor de uiteindelijke aanschaf van het meest gebruikte deel, gelijkwaardig aan een vooraf afgesproken bedrag.
• Evaluatie van het gebruik van e-books aan de hand van gebruiksstatistieken.
• Trials met nieuwe pakketten / platforms.
• Hoe zijn de ervaringen met e-book pakketten die we in licentie hebben? (Brill Classical Studies, ebrary History & Political Science, Palgrave Connect Political & International Studies, Oxford Handbooks, Cambridge Companions, Thieme e-book Library om er een aantal te noemen).

Alie Bijker